Niedoczynność tarczycy to zaburzenie hormonalne, które znacząco wpływa na stan włosów. Obniżony poziom hormonów T3 i T4 prowadzi do spowolnienia podziałów komórkowych w mieszku włosowym i zaburza jego cykl życia. W efekcie rosnące wcześniej włosy przedwcześnie przechodzą w fazę telogenu, co powoduje ich nasilone, rozlane wypadanie.

Wypadanie włosów związane z tarczycą nie ma charakteru bliznowaciejącego, ale w dłuższej perspektywie może doprowadzić do utraty aktywności mieszków. W przeciwieństwie do łysienia androgenowego, utrata gęstości dotyczy nie tylko szczytu głowy, ale również brwi, rzęs i owłosienia ciała. Osoby z niedoczynnością tarczycy zauważają pogorszenie jakości włosów – stają się one suche, matowe i łamliwe, a proces ich odrastania wyraźnie się wydłuża.

Zarówno niedobór hormonów, jak i ich niestabilność w trakcie leczenia wpływają na funkcjonowanie macierzy włosa. Wielu pacjentów skarży się, że mimo przyjmowania L-tyroksyny włosy nadal wypadają. Zrozumienie fizjologii wzrostu włosa oraz roli hormonów tarczycy pozwala odróżnić objawy przejściowe od sygnałów wymagających zmiany leczenia lub diagnostyki rozszerzonej.

Jak niedoczynność tarczycy wpływa na włosy?

Niedoczynność tarczycy zaburza prawidłowy przebieg cyklu wzrostu włosa. Hormon trójjodotyronina (T3) oraz tyroksyna (T4) regulują aktywność metaboliczną komórek macierzy mieszka. Obniżony poziom tych hormonów prowadzi do spadku aktywności fibroblastów, keratynocytów i komórek macierzystych, co skutkuje skróceniem fazy anagenu i wcześniejszym przejściem włosa do telogenu.

Mieszki włosowe w warunkach eutyreozy produkują włosy grube, silnie zakotwiczone i znajdujące się przez 80–90% czasu w fazie wzrostu. W niedoczynności proporcja ta ulega zaburzeniu – rośnie liczba włosów telogenowych, a cykl regeneracji ulega wydłużeniu. Rezultatem jest zmniejszenie gęstości, widoczne przerzedzenie i pogorszenie struktury łodygi włosa.

Proces ten nie ogranicza się jedynie do owłosionej skóry głowy. Niski poziom T3 i T4 wpływa również na owłosienie brwi (głównie ich zewnętrznej części), rzęs oraz ciała. Włosy stają się cieńsze, bardziej kruche, a ich pigmentacja może się zmieniać. Suchość skóry głowy dodatkowo pogarsza warunki odżywcze mieszków.

Zaburzenia hormonalne upośledzają także lokalną konwersję T4 do T3 w mieszku włosowym. W efekcie, nawet prawidłowy poziom TSH może nie zapewniać odpowiedniego stężenia aktywnych hormonów w miejscu działania, co tłumaczy brak poprawy mimo leczenia.

Objawy wypadania włosów przy niedoczynności tarczycy

Wypadanie włosów spowodowane niedoczynnością tarczycy zwykle rozwija się powoli i równomiernie. Problem dotyczy całej powierzchni skóry głowy, bez wyraźnych ognisk łysienia. Włosy wypadają podczas mycia lub czesania, a ich odrost przebiega wolniej niż w przypadku fizjologicznej regeneracji.

Charakterystyczne cechy utraty włosów:

• Włosy stają się cieńsze, bardziej kruche i tracą swój naturalny połysk.

• Większość mieszków przechodzi w fazę spoczynku, co zmniejsza liczbę włosów aktywnie rosnących.

• Z czasem zauważalne jest ogólne zmniejszenie gęstości fryzury.

• Mimo leczenia hormonalnego, tempo odrastania włosów może pozostać spowolnione przez wiele tygodni.

Oprócz samego wypadania pojawiają się objawy skórne i trychologiczne, które mogą sugerować zaburzenia hormonalne.

Objawy towarzyszące niedoczynności tarczycy:

• Dochodzi do przerzedzenia brwi, zwłaszcza w ich zewnętrznej jednej trzeciej (objaw Hertoghe’a).

• Skóra głowy staje się przesuszona, bardziej napięta i podatna na podrażnienia.

• Występuje spowolnione gojenie oraz zwiększona wrażliwość na działanie szamponów i środków stylizujących.

• U niektórych pacjentów włosy wypadają również z innych obszarów ciała, takich jak rzęsy, pachy czy kończyny.

Takie objawy, szczególnie jeśli występują jednocześnie, stanowią silny sygnał do wykonania badań czynności tarczycy – nawet wtedy, gdy nie występują typowe objawy ogólnoustrojowe.

Kiedy podejrzewać, że problem z włosami wynika z tarczycy?

Wypadanie włosów może być jednym z pierwszych objawów zaburzeń tarczycy, ale często bywa mylnie przypisywane stresowi, zmianom pory roku lub nieodpowiedniej pielęgnacji. W przypadku niedoczynności tarczycy utrata włosów pojawia się zwykle stopniowo, bez ostrego początku, a jej intensywność nie koreluje z konkretnymi zdarzeniami życiowymi.

Podejrzenie tła hormonalnego powinno pojawić się, gdy wypadaniu włosów towarzyszą inne objawy, takie jak ciągłe uczucie zmęczenia, nietolerancja zimna, przyrost masy ciała, obrzęki, zaburzenia koncentracji czy spowolnienie rytmu serca. W przypadku kobiet istotnym sygnałem może być również nieregularność miesiączek lub ich całkowity zanik.

Warto także zwrócić uwagę na czas pojawienia się objawów względem sytuacji klinicznych. Często niedoczynność ujawnia się po porodzie, w okresie okołomenopauzalnym lub po przebytej infekcji wirusowej. To w tych momentach pojawia się tzw. wtórna niedoczynność, która może przejść niezauważona, jeśli pacjent nie wykona badań hormonalnych.

Pacjenci często zgłaszają, że stosowali szampony przeciw wypadaniu, zmieniali dietę i stosowali suplementy, ale bez efektów. Takie sytuacje powinny skłonić do zbadania funkcji tarczycy, nawet jeśli wcześniej nie występowały jawne problemy endokrynologiczne.

Niepokojącym sygnałem jest również utrata włosów z brwi, szczególnie w ich zewnętrznej części, oraz jednoczesna suchość skóry głowy i opóźnione gojenie drobnych uszkodzeń. Występowanie tych objawów razem z rozlanym wypadaniem włosów przemawia za koniecznością diagnostyki tarczycowej.

Jakie badania wykonać przy podejrzeniu niedoczynności tarczycy i wypadania włosów?

Dokładna diagnostyka hormonalna i trychologiczna jest niezbędna do oceny, czy wypadanie włosów wynika z niedoczynności tarczycy. Wstępna ocena powinna uwzględniać zarówno badania laboratoryjne krwi, jak i analizę stanu mieszków włosowych.

Kluczowe badania hormonalne:

• TSH (tyreotropina) – ocenia funkcję przysadki w regulacji pracy tarczycy. Wartość powyżej normy sugeruje pierwotną niedoczynność.

• FT4 i FT3 (wolne frakcje tyroksyny i trójjodotyroniny) – określają dostępność aktywnych hormonów tarczycy we krwi. Niska wartość FT4 przy wysokim TSH potwierdza niedoczynność.

• anty-TPO (przeciwciała przeciwtarczycowe) – identyfikują proces autoimmunologiczny, typowy dla choroby Hashimoto.

Badania uzupełniające – metaboliczne i trychologiczne:

• Ferrytyna – wskaźnik zapasów żelaza. Poziom poniżej 40–50 ng/ml może nasilać telogen effluvium.

• Witamina D3 (25(OH)D) – niedobór osłabia proliferację komórek macierzy włosa.

• Cynk i żelazo w surowicy – niedobory zaburzają keratynizację i funkcję enzymatyczną.

• Trichoskopia – pozwala ocenić stan mieszków włosowych, gęstość, różnice średnicy i obecność pustych ujść.

W interpretacji wyników ważna jest nie tylko wartość bezwzględna, ale również kontekst objawów i dynamika zmian. TSH w granicach normy nie wyklucza niedoczynności, jeśli FT3 i FT4 są w dolnych granicach, a pacjent prezentuje objawy kliniczne.

W przypadku podejrzenia Hashimoto istotne jest oznaczenie anty-TPO i anty-TG oraz kontrola objawów zapalenia. W niektórych przypadkach pomocne może być wykonanie USG tarczycy lub badania TSH receptorów.

Czy leczenie hormonalne zatrzymuje wypadanie włosów?

Leczenie hormonalne niedoczynności tarczycy opiera się na podawaniu syntetycznej tyroksyny (lewotyroksyny), której celem jest przywrócenie prawidłowego poziomu T4 i – po konwersji – T3. Ustabilizowanie poziomu hormonów tarczycy przywraca funkcjonowanie mieszków włosowych, ale poprawa nie następuje natychmiast. Mieszki potrzebują pełnego cyklu regeneracji, dlatego zahamowanie utraty włosów obserwuje się najczęściej po 2–4 miesiącach od momentu wyrównania poziomu FT4.

Włosy, które przeszły do fazy telogenu z powodu niedoboru hormonalnego, wymagają czasu, aby przejść ponownie do anagenu. Dodatkowo, odpowiedź na leczenie zależy od tego, jak długo trwała niedoczynność oraz czy doszło do zmian strukturalnych w mieszku.

U części pacjentów mimo prawidłowego TSH utrata włosów utrzymuje się. Najczęstsze przyczyny to: zbyt szybka korekta dawki L-tyroksyny, niska konwersja T4 do T3 na poziomie tkankowym, współistniejące niedobory (ferrytyna, cynk, witamina D) oraz autoimmunologiczne uszkodzenie mieszków.

W takich przypadkach konieczna jest dalsza diagnostyka, w tym ocena wolnych frakcji hormonów i stanu zapasów żelaza. Niektórzy pacjenci mogą odczuć poprawę dopiero po 6 miesiącach leczenia, zwłaszcza jeśli wyjściowo występował stan zapalny lub wieloletnia niewyrównana niedoczynność.

Wsparcie trychologiczne i pielęgnacja przy niedoczynności tarczycy

U pacjentów z niedoczynnością tarczycy pielęgnacja skóry głowy i wsparcie trychologiczne mają na celu poprawę mikrokrążenia, ochronę osłabionych mieszków włosowych oraz zwiększenie absorpcji składników aktywnych. Ponieważ zaburzenia hormonalne upośledzają metabolizm mieszka i spowalniają jego regenerację, działania uzupełniające są kluczowe, szczególnie w okresie oczekiwania na efekty leczenia hormonalnego.

W codziennej pielęgnacji zaleca się stosowanie szamponów i toników z kofeiną, pantenolem, aminexilem oraz peptydami biomimetycznymi. Te składniki zwiększają aktywność naczyń włosowatych i ograniczają efekt miniaturyzacji. Kofeina działa również jako inhibitor fosfodiesterazy, co poprawia sygnalizację komórkową w mieszku.

Zabiegi trychologiczne mogą przyspieszyć regenerację skóry głowy i zwiększyć penetrację składników aktywnych. Najczęściej stosuje się:

• mezoterapię igłową z koktajlami peptydowo-witaminowymi,

• infuzję tlenową z aktywnym transportem cząsteczek,

• dermapen (mikronakłuwanie) dla poprawy struktury skóry właściwej.

Suplementacja powinna uwzględniać niedobory typowe dla pacjentów z niedoczynnością: cynk, żelazo, biotynę, l-lizynę i witaminę D3. Ich optymalny poziom warunkuje syntezę keratyny i podziały komórkowe w macierzy włosa.

Masaż skóry głowy, wykonywany regularnie, poprawia przepływ krwi i limfy, co wspomaga transport składników odżywczych. W przypadku nadmiernej suchości skóry wskazane są oleje nienasycone (np. lniany, konopny), stosowane jako maska przed myciem.

Trwałe skutki niedoczynności tarczycy dla mieszków włosowych

Długotrwale nieleczona lub źle kontrolowana niedoczynność tarczycy może prowadzić do trwałych uszkodzeń strukturalnych w obrębie mieszków włosowych. Niedobór hormonów T3 i T4 przez wiele miesięcy hamuje podziały komórek macierzy i powoduje degenerację otoczki mieszka oraz brodawki skórnej, która odpowiada za inicjowanie fazy anagenu.

Jeśli faza telogenu utrzymuje się zbyt długo, dochodzi do apoptozy komórek podporowych i zaniku naczyń włosowatych odżywiających mieszek. Efektem jest tzw. telogen zanikowy, w którym mieszki pozostają w stanie nieodwracalnego spoczynku, bez możliwości spontanicznej reaktywacji.

Czas trwania niedoczynności przed rozpoznaniem ma kluczowe znaczenie. Mieszki mogą utracić funkcję po 12–18 miesiącach ciągłego niedoboru hormonów, zwłaszcza jeśli jednocześnie występują niedobory ferrytyny i witaminy D. Utrwalone zmiany są częstsze u osób z chorobą Hashimoto, u których dodatkowym czynnikiem uszkadzającym jest przewlekły stan zapalny o podłożu autoimmunologicznym.

Nawet po wyrównaniu hormonalnym włosy nie zawsze wracają do poprzedniej gęstości. Jeśli mieszki zostały uszkodzone trwale, możliwe jest jedynie pobudzenie okolicznych aktywnych jednostek lub – w zaawansowanych przypadkach – rozważenie przeszczepu włosów.

Hashimoto a wypadanie włosów – co różni tę postać niedoczynności?

Choroba Hashimoto to najczęstsza przyczyna niedoczynności tarczycy o podłożu autoimmunologicznym. W jej przebiegu układ odpornościowy atakuje komórki pęcherzykowe tarczycy, co prowadzi do stopniowego zaniku produkcji hormonów. Proces ten wiąże się z przewlekłym stanem zapalnym, który oddziałuje nie tylko na gruczoł, ale również pośrednio na mieszek włosowy.

W przeciwieństwie do niedoczynności pierwotnej o etiologii nieautoimmunologicznej, w Hashimoto utrata włosów może występować mimo prawidłowego poziomu TSH. Jest to wynik lokalnego działania cytokin prozapalnych, które zaburzają funkcjonowanie mieszka, niezależnie od stężeń T3 i T4 we krwi obwodowej.

Wypadanie włosów w Hashimoto często współwystępuje z objawami ogólnego zapalenia: suchą, łuszczącą się skórą głowy, świądem, nadwrażliwością mieszków oraz pogorszeniem tolerancji na zabiegi fryzjerskie lub pielęgnacyjne. W takich przypadkach standardowe leczenie hormonalne przynosi ograniczony efekt, a poprawa następuje dopiero po redukcji aktywności zapalnej.

Oznaczenie przeciwciał anty-TPO i anty-TG pozwala potwierdzić podłoże autoimmunologiczne. Wysokie ich wartości korelują ze zwiększonym ryzykiem utraty włosów mimo biochemicznej eutyreozy. Skuteczna terapia w tym przypadku powinna obejmować nie tylko uzupełnienie hormonów, ale również wsparcie przeciwzapalne: dietę eliminacyjną, suplementację selenu, optymalizację witaminy D i kontrolę stresu oksydacyjnego.

Przeszczep włosów jako skuteczne rozwiązanie przy utracie włosów związanej z tarczycą

U pacjentów z niedoczynnością tarczycy lub Hashimoto, u których doszło do trwałego zaniku mieszków włosowych, przeszczep może być jedyną skuteczną metodą przywrócenia gęstości. Zabieg polega na przeniesieniu aktywnych mieszków z okolicy potylicznej, odpornej na wpływ hormonów i cytokin, do obszarów objętych przerzedzeniem.

Najczęściej stosowane techniki to FUE (Follicular Unit Extraction) oraz DHI (Direct Hair Implantation). W FUE mieszki pobiera się pojedynczo, a następnie przeszczepia w przygotowane mikronacięcia. DHI umożliwia bezpośrednie osadzanie graftów bez etapu nacinania skóry, co zwiększa precyzję i zmniejsza ryzyko podrażnień – istotne przy wrażliwej skórze w niedoczynności tarczycy.

Kwalifikacja do przeszczepu obejmuje ocenę strefy dawczej, ustabilizowany poziom TSH i brak aktywnego stanu zapalnego skóry głowy. Przeszczepione mieszki zachowują zdolność wzrostu przez wiele lat, niezależnie od funkcji hormonalnej pacjenta.

Włosy zaczynają odrastać po około 3 miesiącach, z pełnym efektem widocznym po 9–12 miesiącach. Skuteczność zabiegu zależy od doświadczenia zespołu, stanu skóry, ilości przeszczepionych graftów i przestrzegania zaleceń pozabiegowych. Przeszczep nie zatrzymuje dalszego wypadania włosów z nieprzeszczepionych obszarów, dlatego zaleca się łączenie go z leczeniem zachowawczym i suplementacją.